Poniżej znajdziesz kilka najczęściej zadawanych pytań dotyczących naszych kampanii.
Jaki związek mają paliwa kopalne z wojną w Ukrainie?
Pieniądze ze sprzedaży tych paliw kopalnych są kluczowym źródłem rosyjskich przychodów, stanowiąc 40% państwowego budżetu, z którego władimir putin finansuje swoje wojsko i działania wojenne w Ukrainie.
Jednocześnie, w wyniku uzależnienia się Europy od rosyjskich surowców energetycznych, rosja jest w stanie szantażować poszczególne państwa europejskie (poprzez odcinanie dostaw energii), próbując tym samym wpłynąć na politykę tych państw wobec Ukrainy.
Czy embargo na paliwa kopalne z Rosji nie spowoduje innych kryzysów?
W krótkim wymiarze czasu, sankcje na paliwa kopalne z rosji zmuszają państwa do poszukiwania alternatywnych źródeł energii (w przypadku Polski, rząd musiał nawiązał kontrakty na węgiel z Wenezuelą i gaz z Katarem), co czasem wiąże się ze skokami cen energii.
Jednak, pełne embargo (póki co mamy embargo na węgiel oraz częściowe embargo na ropę) może przede wszystkim zatrzymać dalsze działania wojenne ze strony rosji - nawet w osiem tygodni, jak informują rosyjscy eksperci - co może ochronić ludzi w Ukrainie, powstrzymać rosję przed destabilizacją kolejnych państw (jak np. Mołdawii) oraz zmniejszyć wahania na rynku energii (co długofalowo skutkowałoby złagodzeniem inflacji).
Co zamiast paliw kopalnych?
Nasza zależność od paliw kopalnych jest ogromna i nie zmieni się z dnia na dzień. Ale nie możemy dłużej zwlekać z transformacją gospodarki.
Aktualny kryzys energetyczny pokazuje, jak ryzykowne i kosztowne jest trwanie przy węglu, gazie i ropie. Dlatego w myśl naukowców z Międzyrządowego Panelu ds. Zmiany Klimatu oraz ekspertów z Międzynarodowej Agencji Energii, domagamy się jak najszybszego przejścia na tanie, czyste źródła energii odnawialnej - przede wszystkim z wiatru i słońca - unowocześnienia sieci przesyłowych (aby nowe projekty OZE mogły być włączone do systemu energetycznego) oraz wdrożenia wszelkich środków oszczędzania energii, w tym szczególnie docieplenia budynków w całym kraju i zainstalowania pomp ciepła.
Polska już teraz jest liderką w rozwoju pomp ciepła i instalowaniu fotowoltaiki, ale niestety nadal jesteśmy jednym z największych emitentów w Europie. Są jednak gotowe scenariusze odchodzenia od paliw kopalnych w aktualnej dekadzie (jak np. propozycja Fundacji Instrat na odejście od węgla) - potrzeba jedynie woli politycznej do ich wykonania.
W jaki sposób Orlen zarabia na ludzkich tragediach?
PKN Orlen w 2022 roku wypracował przychody w wysokości ponad 278 miliardów złotych. Ich zysk netto wyniósł blisko 35,5 miliarda złotych, podczas gdy w 2021 roku było to 11,2 miliarda złotych.
Firmy paliwowe znane są z tego, że w trakcie wojen i kryzysów podnoszą marże na swoje paliwa. Orlen również z tego procederu skorzystał - na wysokich cenach energii zarobił 3 razy większą fortunę niż przed rosyjską inwazją, a teraz usilnie sprzeciwia się wprowadzeniu podatku od nadmiarowych zysków (tzw. windfall tax), którego można by użyć na pomoc obywatelom w radzeniu sobie z wysokimi kosztami energii.
Poza samymi nadmiarowymi zyskami, istotne jest to NA CZYM Orlen zarabia - a jest to wydobycie i handlowanie paliwami kopalnymi, które są głównym winowajcą katastrofy klimatycznej.
Międzynarodowa Agencja Energii apeluje, że, abyśmy utrzymali wzrost średniej globalnej temperatury na względnie bezpiecznym poziomie 1.5 stopnia Celsjusza, nie możemy uruchamiać żadnych nowych inwestycji w ropę, gaz i węgiel. Orlen nie dość, że do tej pory posiadał ogromne kontrakty na surowce z rosji (dokładając się tym do budżetu wojennego rosji), to aktualnie podejmuje się nowych kontraktów - z takimi państwami jak Katar czy Arabia Saudyjska - i zapowiada nowe inwestycje na Morzu Północnym.
Model biznesowy PKN Orlen polega na plądrowaniu ziemi i handlowaniu niebezpiecznymi paliwami kopalnymi dla jak największego zysku. Takie działania - w dobie katastrofy klimatycznej i paliwowych wojen - tylko pogłębiają kryzysy, zamiast je łagodzić.
Jak rozwijać bezpieczne, dostępne i tanie źródła energii?
Chciałybyśmy powiedzieć, że najlepiej postawić sobie panele fotowoltaiczne na dachu bloku lub wiatrak niedaleko domu, ale dla przeciętnego Polaka i Polki energia z OZE jest dalej trudno dostępna i kosztowna.
Dlatego na pytanie “Jak rozwijać tanie źródła energii?” odpowiadamy: należy wywierać presję na polityków. Na poziomie lokalnych gmin, województw i całego kraju.
To politycy mogą poprzeć ustawy, które ustanowią sensowne zasady rozwijania energetyki z wiatru i słońca w Polsce; to oni mogą zadecydować o przekazaniu pieniędzy z budżetu państwa na lokalne inwestycje w OZE, tworzenie zielonych miejsc pracy oraz indywidualne dopłaty dla obywateli i obywatelek, które chciałyby zainstalować sobie fotowoltaikę lub pompy ciepła.
Nauka pokazuje jasno, że globalne przejście na 100% czystą energię pomoże nam zaoszczędzić niemalże $12 bilionów na koszty energii w porównaniu z przestarzałym już systemem paliw kopalnych. Odnawialne źródła energii oznaczają niepodległość od dyktatorów, oszczędności w portfelach i stabilniejszy klimat. Musimy wspólnie dążyć do jak największego społecznego poparcia dla transformacji, tak, aby politycy przestali przyjaźnić się z lobby kopalnianym, a postawili na naszą przyszłość.
W jaki sposób sprawiedliwa transformacja zapewni mi bezpieczną przyszłość?
Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest sprawiedliwa transformacja? Sprawiedliwa, czy uczciwa transformacja, to proces przechodzenia z gospodarki wysokoemisyjnej na gospodarkę zrównoważoną (docelowo - nie emisyjną), w sposób który dba o bezpieczeństwo wszystkich ludzi - w tym osób pracujących w emisyjnych sektorach. Transformacja polega na stworzeniu alternatywnych gałęzi gospodarki i zapewnieniu miejsc pracy osobom, które je stracą w wyniku stopniowego zamykania przedsiębiorstw takich jak kopalnie czy elektrownie.
Transformacja, o jakiej marzymy, oznacza rozwój ogromnej ilości bezpiecznych, zielonych miejsc pracy, które będą jednocześnie dobrze płacić ludziom i szanować ich prawa, jak i obniżać naszą zależność od paliw kopalnych.
Taka transformacja potrzebuje nas wszystkich na pokładzie - od górników, polityków i polityczki, przez ekspertów, aktywistki, aż po (nie)zwykłych obywateli. Udana transformacja to ogrom korzyści. To czyste powietrze, oszczędności w portfelach, zdrowe i piękne środowisko; to lepsze warunki pracy dla każdego, więcej czasu wolnego dla rodziny i znajomych; to w końcu więcej nadziei na przyszłość i mniejsze zagrożenie ze strony dyktatur, paliwowych koncernów i zmian klimatu czy konfliktów, które w tym momencie napędzają.
Co mogę zrobić przed wyborami?
Oczywiście najważniejszym działaniem w tych wyborach jest pójście do urn wyborczych. Zachęcamy wobec tego każdą osobę w wieku wyborczym do oddania głosu na kandydata lub kandydatkę, która za priorytet traktuje sprawiedliwą transformację, odejście od paliw kopalnych i przestawienie naszej gospodarki na uczciwe, zielone i bezpieczne tory.
Jeśli chcesz zaangażować się bardziej, zachęć 10 swoich znajomych do głosowania - wciąż bowiem duża część społeczeństwa nie chodzi na wybory (w 2019 roku frekwencja wyniosła tylko 61,1%).
A jeśli chcesz pomóc nam zmobilizować ludzi w całej Polsce do głosowania na sprawiedliwą transformację, dołącz do WSCHODU - wypełnij formularz, a my wrócimy do ciebie z informacjami o nadchodzących akcjach, szkoleniach i innych możliwościach działania!
Jeśli masz jakieś inne pytania dotyczące paliw kopalnych i katastrofy klimatycznej, napisz do nas na naszym instagramie lub na kontakt@wschod.org.